thelurishacademy

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس نهم: انیگما : مؽناٛ پاپریک <<ڳ>> مؽناٛ لوریتین <<ńg>> این آوا در واقع ترکیب شدن حرف<<ن>> و <<گ>> هست و در لکی،مینجایی و بختیاری میوندی بسیار پر کاربرد. مثل: دٱنڳ: صدا شٱنڳ: فشنگ رٱنڳ: رنگ جٱنڳ: جنگ زٱنڳ : زنگ یکی از مشکلات نوشتن لری بدون کاراکتر انگما هم این بود که مثلا برای نگارش واژه دَنگ( صدا، آواز) که نون و گاف آن خیشومی و ادغام می شوند و صدای گ شنیده نمی شود هرکس به سلیقه خود طوری می نوشت ازجمله: دنَی دَین دَینی دئینگ دَعین دئنگ دنگ که هیچکدام هم تلفظ صحیح این واژه را منعکس نمی کرد ولی اکنون به راحتی با پاپریک می نویسیم: دٱنڳ ( در لوریتین dańg) یا معادل زیبا (رنگین) را می نویسیم: رٱنڳین ( در لوریتین rańgin ) قبلا می نوشتند رنگین/ رنیین/ رئنین/ رینین. که هیچکدام نگارش صحیحی از این کلمه نبود.

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس هشتم: واو معمولی : مؽناٛ تورهؽل پاپریک <<ڤ>> مؽناٛ تورهؽل لوریتین <> این واو در تمام گویش ها وشاخه های زبانی زبان لری رایج و پرکاربرد است. مثل: ڤا: با،بهمراه ڤولات: سٱرزٱمین ڤاسکی: می بایست ڤانوم_نهاڌن: آموزش دادن

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس هفتم: واو لب غنچه ای <<ؤ>> در لوریتین <> در هنگام تلفظ پس از واو صدای کوتاه او شنیده می شود ولب ها رو به جلو بصورت غنچه ای بر روی هم قرار می گیرند. این آوا در بختیاری میوندی و لکی و ایضا شوهانی بسیار پر کاربرد است. مثال درلکی: ؤژم: خودم ؤٱلٛا: ،به خدا دربختیاری میوندی: ؤٱس: افتاد ؤرٱس: سقوط کرد ؤٱر:برتن

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس ششم: یای_مجهول: ؽ icirc; ابتدا یک مثال: در فارسی از لحاظ تلفظ، هیچ فرقی بین شیر( جانور درنده) و شیر( مایع لبنی) وجود ندارد ولی در لری تلفظ این دو با هم متفاوت است. در حقیقت در لری همانند انگلیسی دو نوع ای داریم یکی ای بلند مثل ای فارسی و یکی ldquo;ایrdquo; کوتاه ولی در فارسی فقط یک نوع ldquo;ایrdquo; داریم.در انگلیسی نیز دو نوع صدای ای داریم که مثل لری را معنی را عوض می کنند. leave ( با صدای ای بلند) یعنی ترک کردن، گذاشتن ولی live با صدای ای کوتاه یعنی زندگی کردن. hill (با صدای ای کوتاه) یعنی تپه ولی heel با صدای بلند یعنی پاشنه و انبوهی از مثال های دیگر.ای کوتاه را اصطلاحا یاء مجهول می گویند که در فارسی معاصر وجود ندارد. در خط لوریتین برای ای بلند( همانند ای در فارسی ) کاراکتر i تعریف شده است ولی ای کوتاه یا همان یاء مجهول را با icirc; نشان می دهیم ودرخط پاپریک این ای کوتاه را با نشانگر <<ؽ>> نشان می دهیم. i صدای ای بلند <<ی>> icirc; ای کوتاه، یاء مجهول <<ؽ>> حالا : scaron;ir شیر(با رسم الخط پاپریک): یعنی شیر(مایع لبنی با تلفظ ای بلند دقیقا مثل فارسی) scaron;icirc;r شؽر(با رسم الخط پاپریک):یعنی شیر( جانور درنده با ای کوتاه) چند مثال دیگر: sicirc; سیاه سؽ: سیاه si عدد سی_ برای dicirc;r: دیر دؽر:دور dir: دور hicirc;l: شیار شخم، خط شخم، خط هؽل: شیارشخم،خط شخم،خط تور_هؽل: الفبا،رسم الخط hil: زرد روشن، در برخی گویش ها: قهوهای روشن هیل: زرد روشن liz: موسیر وحشی لیز: موسیروحشی لؽز: آرامش،آسایش licirc;z: آسایش،آرامش bicirc;: بدونه بؽ:بدون مؽرٱ: شوهر زؽنٱ: زن واژگان زیادی در شاخه های زبانی زبان لری، ای کوتاه (<<ؽ>>) را درخود دارند اما در لری مینجایی و نواحی بختیاری نشین استان لرستان مخصوصا طوایف میوند تعداد واژگانی که این ldquo;ایrdquo; کوتاه را دارند بسیار بیشتر است. گرچه مقایسه نوع تلفظ واژگان لری از زبان کهنسالان با نوع تلفظ همان واژه گان از زبان جوانان نشان می دهدکه گرایش تلفظ ای کوتاه در واژگانی که این نوع ldquo;icirc;rdquo; <<ؽ>> را دارند به سمت <<ی>> بلند در حال گرایش است. برای مثال کهنسالان واژه لری<< bicirc;l بؽل >> را با ldquo;ای icirc; ؽrdquo; تلفظ می کنند امایک سری جوانان همین واژه راrdquo; بیلbilrdquo; تلفظ می کنند. یا کهنسالان واژه لریrdquo; bicirc;ďońg بؽ ڌونڳrdquo; به معنی سکوت را باrdquo; icirc; ؽrdquo;تلفظ می کنند و جوانان باrdquo; ی i rdquo; تلفظ می کنند و مثال های بسیاری بیشتری ازاین نوع وجود دارد که مجال پرداختن به همه ی آنان وجود ندارد. این به علت اثرگذاری زبان معیار بر لری است به عبارت دیگر خیلی از نسل جوان لر واژگان لری را با آواهای فارسی تلفظ می کنند واین اولین شکل از اثرگذاری یک زبان بر زبان دیگر است. دو نکته نگارشی ۱_ می نشانه استمراری در لری_خرم_آبادی را بصورت<< مؽ>> بنویسید زیرا با صدای یاء مجهول است: مؽ گوت: می گفت مؽ پورسم: می پرسم مؽ شؽڤنم: به هم می زنم مؽ تیچنٱ: پراکنداه می کند, از هم می پاشد مؽ سونٱ: می خرد مؽ سونٱن: می خرند مؽ هٱنی/ مؽ ڤٱنی: می خواندی ۲_ الف استمراری در لری_بختیاری صدای شوا دارد پس آن را با کاراکتر <<اْ>> می نویسیم: اْپورسوم: می پرسم اْشوناٛ: پرتاب می کند اْجۊری: پیدا می کنی ولی با ای استمراری شوا ندارد: ایپورسوم ایشوناٛ ایجۊری

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس پنجم دال_معجم: این نوع دال مخصوص که در زبان فارسی وجود ندارد را در رسم الخط لوریتین با نشانگر <<ď>> نشان می دهیم و در خط پاپریک ورژن جدید این دال را با نشانگر<<ڌ>>نمایش می دهیم. این آوا در درجه اول مخصوص لر بزرگ به ویژه بختیاری هست اما در لری مینجایی گویش بالاگریوه ای هم وجود دارد. به زبان ساده می توان گفت که دال مُعجَم یک نوع دال خفیف است. دال معجم را در الفبای آوانگاری با D ) d بزرگ ) نشان می دهند. این دال خفیف در انگلیسی آمریکایی نیز بسیار دیده می شود، مثلا تلفظ center (مرکز) می شود /senDər / ؛ t به صورت یک د خفیف تلفظ شده است. مثال ها از دال_معجم: رٱهڌوم :رفتم گوڌوم: گفتم آلشڌ :تعویض دوڌٱر: دختر خوڌا: خدا،مالک ڌونوم: می دانم ڌا: مادر ڌی: دود چندمثال از دال معجم در لری جنوبی: نڌۉریم:نداریم گڌیم:گفتیم(پس از گ کسره شوا داریم که طبق قاعده پاپریک نگارش نمی شود) گڌٱشتیم:گذشتیم رٱڌیم:رفتیم گڌار/گاْڌار/: گذر بٱڌ: بد خوڌا:خدا مثال های از دال معجم در لری مینجایی گویش بالاگریوه: خوڌا : خدا گڌاٛ: شکم سؽداْ = خریده است دڌاٛ: داده گڌاْ: معده داڌا : پیرزن گڌا : گدا سڌا : صدا پؽچنیڌاْ: پیچانده خریڌاْ: خریده گڌ = بز بدون شاخ داڌآوا =داد آباد ( نام روستایی در بالا گریوه ) وروماڌاْ: نان لری نکته:بنظر می رسد که نیاکان این نوع دال حرف<<ذ>> بوده است که در طول زمان آرام آرام به سمت <<ڌ>> گرویده است.

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس چهارم : شوا اْ ecirc; شاید تا کنون متوجه نشده باشید که در زبان مردم لر دو نوع #کسره وجود دارد یکی #کسره_کشیده است درست مثل کسره فارسی ولی دیگری یک نوع #کسره_خفیف است. کسره خفیف بیشتر در زبان مردم لرستان_فیلی و بختیاری_چارلنگ وجود دارد ولی در همه مناطق لرنشین وجود دارد اما با کاربرد کمتری نسبت به مناطق ذکر شده. در انگلیسی نیز دو نوع کسره وجود دارد که اگر در لغتنامه هایی که تلفظ کلمات را با الفبای_بین_المللی_آوانگاری موسوم به IPA ثبت کرده اند توجه کنید هم کاراکتر/ e/ را داریم و هم کاراکتر /ə/ را که کسره خفیف مورد نظر ماست. این کاراکتر/ə / که در اینجا کسره خفیف به آن گفتیم و در فارسی وجود ندارد را در آواشناسی rdquo; شوا (schwa ) می نامند. به علت آشنا نبودن مخاطبان با مبانی آواشناسی ما ویژگی های آوایی واکه( مصوت) شوا را در اینجا ذکر نمی کنیم. پس با این اوصاف، ما در لری هم کسره داریم و هم شوا.در خط لوریتین جهت نمایش تلفظ دقیق لری، کسره را با e نمایش می دهیم ولی شوا را با ecirc;. پس داریم: e (کسره ی همانند کسره فارسی) ecirc; (شوا، نوعی کسره خفیف لری) مثال از واژگان دارای واکه شوا: واکه= حرف صدادار، مصوت شوا: نوعی کسره خفیف در لری، انگلیسی و ( تلفظ دقیق واژه شوا را دوستان پرسیده بودند . بخوانید شوئا/ شوآ). در کلمه <<برار>>: تلفظ کسره در این کلمه berār نیست بلکه becirc;rār است. کاراکتر e همان کسره فارسی را نشان می دهد. چند مثال دیگر: secirc;: عدد ۳ se: نگاه کن، مخفف سیل decirc;: از de: دیگر مثلا de basa: دیگر بس است یا تلفظ بهار در لرستان فِیلی نه بَهار است نه بِهار(مثل کسره فارسی) بلکه شوا است becirc;hār mačecirc;m می روم micirc;kecirc;m: انجام می دهم muscaron;ecirc;m/ mouecirc;m می گویم nārecirc;m: ندارم ولی هیچ لری نمی گوید nārem یا berār که در اینصورت انگار یک تهرانی است که می خواهد لری صحبت کند بلکه در این واژگان به جای کسره از شوا (ecirc;) استفاده می کند. nārecirc;m/ becirc;rār مثال هایی از وجود شوا( کسره خفیف لری .) در لری_بختیاری: کاراکتر e : کسره فارسی کاراکتر ecirc;: شوا (schwa) kecirc;tāvecirc;s کتابش، کتاب او decirc;rārecirc;s i simene درش بیاور این سیم را romecirc;s/ romecirc;st ویران شد، تخریب شد vecirc;čirnecirc;s/ becirc;črinecirc;s آب آن را بگیر korecirc;s پسرش vecirc;caron;ecirc;s/ becirc;caron;ecirc;s او را بکش توجه کنید نمی گوییم becaron;es این تلفظ مثلا شبیه تلفظ یک تهرانی است که لری بختیاری تازه یاد گرفته باشد. zecirc; از نمی گوییم ze vorqecirc;lecirc;necirc;s آن را بر عکس کن، غلتش بده becirc;zanecirc;s آن را بزن zecirc;hescaron;t/ zecirc;hesď زندگی_ آسایش zecirc; yak vorčokecirc;s از هم باز شد vecirc;pecirc;leynecirc;s آغشته اش کن و آخرین مثال یک عبارت بسیار مشهور: شعار هواداران تیم نفت مسجدسلیمان : بنس منس becirc;necirc;s mecirc;necirc;s آن( توپ) را در درون( دروازه ) بگذار. آموزش شوا اْ ecirc;: ساْ: عدد ۳ secirc;( با شوا) ولی ⬅️ ساٛ: نگاه کن se (با کسره) داْ: از decirc; ( با شوا) ولی⬅️ داٛ: دیگر با رسم الخط فارسی نمی توان تفاوت تلفظ اینها را نشان داد و جالب است که مثلا در این دو مورد و موارد متعدد دیگری معنی را عوض می کنند. اما توضیح یک قاعده نگارشی مهم برای شوا: شوا را فقط در اول کلمه یا آخر کلمه می نویسیم و بقیه جاها در این بین که صدای شوا داشته باشد کاراکتر شوا را نمی نویسیم. اما چرا؟!! دوستان توجه کنید که کاراکترهای فتحه، کسره و شوا هر سه برپایه الف است و خیلی جاها در وسط کلمه شوا داریم اگر قرار باشد شواهای وسط کلمه را هم بنویسیم تعداد الف ها زیاد می شود و ممکن است ترکیب کلمه ناموزون شود. مثلا درارنِس/ درارنش: بیرونش بیاورند اگر قرار باشد شواهای وسط را هم بنویسیم چنین می شود:⬅️داْرارٱناْس/ داْراراٛناْش ،که تعداد الف ها زیاد و ناموزون می شود ولی با این قاعده عدم درج شواهای وسط می شود⬅️ #درارٱنس/ #درارٱنش، که خوش ساخت و کوتاهتر است. یا بخواهیم بنویسیم: برارکَم می شود: باْرارکٱم، ولی با اعمال قاعده عدم درج شواهای وسط می شود⬅️: برارکٱم پس می نویسیم: ⬅️برار ( نه باْرار ، هرچند بعد از ب صدای شوا یا همان کسره خفیف داریم ولی چون شوای اول یا آخر کلمه نیست طبق این قاعده آن را درج نمی کنیم). ستار( آرامش، قرار) ولی ⬅️ ساْتار نمی نویسیم مثال هایی با آموخته های ما با خط پاپریک تا کنون جهت تقویت بیشتر: خ.ف: خط فارسی گٱپ: بزرگ( خ.ف: گپ) گوپ: دهان( خ.ف: گپ) رٱت: رفت( خ.ف: رت) مٱزونی: می دانی( خ.ف: مزونی) ماٛرٱ: می رود( خ.ف: میره, مئره) نمٱچم: نمی روم( خ.ف: نمَچم) یو گٱپاٛ: این بزرگ است( خ.ف: یو گَپِه) کٱر: ناشنوا کور: پسر ایچو سٱرداٛ: اینجا سرد است( ایچو سردِه) ایچاْ گٱرمٱ: اینجا گرم است( ایچه گرمَه) گوتٱ: گفته است( خ.ف: گُتَه) رٱتٱ: رفته است( خ.ف: رَتَه) کور موناٛ: پسر من است( خ.ف: کُر مونِه) اْپورسوم: می پرسم ( خ.ف: اپُرسُم) مٱپرسم: می پرسم (خ.ف: مَپِرسِم)، کسره ها شوا هستند و شوای داخل کلمه نوشته نمی شود. مٱنداٛ: مانده است( خ.ف: مَندِه) مٱنٱ: مانده است( خ.ف: مَنَه) ڤٱنٱ: انداخته است_ خوانده است( خ.ف: وَنَه) ها تاٛ ماْ: پیش من است( خ. ف: ها تِه مه) نٱگوتٱ: نگفته است( خ. ف: نَگُتَه) ڤٱندوم: انداختم(:خ.ف: وَندُم) چند کلمه لری جنوبی( کهگیلویه و بویراحمد, ممسنی، لیروای .) با خط لری پاپریک: هٱنٱ: چشمه( خ .ف: هَنَه) بٱچٱل_نٱخٱستٱ: بچه ها خسته نباشید( خ.ف: بَچَل نه خسته) مو_کور_لوروم: من پسر لرم برۊهی: زنده باد, مرحبا ایچو داٛهدٱشتاٛ: اینجا دهدشت است لورٱل_کوچیر ۉ لورٱل گٱپۊ: لرهای کوچک و لرهای بزرگ خٱش_بی: خوش بود گٱپۊ : بزرگ کٱپ : دهان رٱه : رفت دۊنی : می دانی ایرٱڤاٛ : می رود نیرٱڤوم : نمی روم یاْ گٱپۊیٱ : این بزرگ است کٱر : ناشنوا ڤاٛیچاْ سٱرداٛ : اینجا سرد است ڤاٛیچاْ گٱرماٛ: اینجا گرم است رٱهتاٛ ( رٱتاٛ ): رفته است (خ.ف: رَهتِه، رَتِه) پورسٱش ایکنوم : می پرسم _ ازش میپرسم واٛیسایاٛ : مانده (خ.ف: وِیسایِه)

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس سوم: کسره در خط پاپریک: اٛ توجه داشته باشید که ما در لری دو تا کسره داریم کسره کشیده مثل کسره فارسی که در لوریتین آن را با e نشان می دهیم و نوعی کسره خفیف که در آواشناسی به آن شوا schwa می گویند و در لوریتین آن را با کاراکتر ecirc; نشان می دهیم. آنچه که در این درس منظور ماست همان کسره متداول فارسی e می باشد که در پاپریک آن را با <<اٛ>> نمایش میدهیم. نگارش واژه <<آستاره>> در لری بختیاری با خط پاپریک می شود ⬅️ آستاراٛ ( چون آخرش کسره دارد) گاٛ ( ولی در بختیاری هفلنگی گاٛی): نوبت تاٛ (=تاٛی): نزد, پیش هاٛ: پیوسته, همچنان هاٛ مؽ گوت: همچنان می گفت, پیوسته می گفت نگارش چند واژه فارسی دارای کسره با خط پاپریک جهت تقویت و تمرین بیشتر: تهران⬅️ تاٛهران کتاب⬅️ کاٛتاب خانه⬅️ خاناٛ نامه⬅️ ناماٛ اتیکت⬅️ اتیکاٛت چرا کسره و فتحه در پاپریک هر دو پایه الف دارند؟ پاسخ: جهت رعایت نزدیکی دیکته و اتحاد نوشتاری هرچه بیشتر بین گویش ها و شاخه های زبانی لری چون بین گویش ها و شاخه ها و حتی زیرگویش های لری یک کلمه مشترک هم می بینید در یکی با فتحه تلفظ می شود در دیگری با کسره، حال اگر ما برای فتحه و کسره دو کاراکتر با شکل متفاوت طراحی می کردیم دیکته و شکل نوشتاری آنها از هم دور می شد و انگار دو کلمه متفاوت هستند. واژه آساره (ستاره) را در نظر بگیرید. در برخی شاخه های لری حرف آخرش فتحه تلفظ می شود و در برخی دیگر کسره، ولی در خط پاپریک می نویسیم: آسارٱ ( ورژن قدیمی: آسارأ): با تلفظ فتحه آساراٛ : با تلفظ کسره می بینید که هر دو کلمه دیکته اشان به هم نزدیک شده است فقط سرکش متفاوت بالای سر تفاوت آنها را در تلفظ نشان می دهد ولی اگر دو کاراکتر کاملا متفاوت برای کسره و فتحه می ساختیم دیکته آنها اینقدر به هم نزدیک نمی شد. قاعده نگارشی پاپریک در مورد کسره نقش نما: نخست مثال فارسی در فارسی به کسره ای که بین مضاف و مضاف الیه در ترکیب اضافی و بین صفت و موصوف، در ترکیب وصفی قرار می گیرد، کسره نقش نما می گویند. مثال: دیوارِ خانه شورایِ شهر مردِ بزرگ تصمیمِ عاقلانه به کسره ای که این کلمات را به هم ربط می دهد، کسره نقش نما می گویند. در لری نیز کسره نقش نما وجود دارد( البته در برخی گویش ها شوای نقش نما هست که نوعی کسره خفیف است) قاعده: در پاپریک کسره یا شوای نقش نما را نمی نویسیم مگر در جایی که واقعا لازم باشد که به خواننده توضیح داده شود که بین این این دو کلمه کسره( شوا) وجود دارد که این هم اختیاری است. مثال: خدایِ گَپ( با رسم الخط فارسی ): خدای بزرگ ولی با خط پاپریک: خودای گٱپ ( نمی نویسیم خودایاٛ گاٛپ) حالا با رسم الخط فارسی: کُرِ گَن/ کُرِ لیش: پسرِ بد ولی در رسم الخط لری پاپریک چنین می نویسیم: کور_گٱن/ کور_لیش( کسره نقش نما را نمی نویسیم): پسر بد اگر کسره نقش نما را می نوشتیم چه می شد؟ اگر مجبور بودیم کسره نقش نما را به سبب آنکه کسره است با کاراکتر مخصوصش بنویسیم یک کاراکتر پایه الف به کلمه اضافه می شد و چون پر کاربرد است ارتفاع خط و طول کلمه را بالا می برد بدون اینکه جزئی از خود کلمه باشد. نکته دیگر آنکه در لری این نقش نما اختیاری است یعنی لازم نیست در مثلا rdquo; کُر گپrdquo; همواره بین کُر و گپ کسره باشد خیلی مواقع به کار نمی بریم ولی در فارسی اجباری است. پس بهتر و منطقی تر آن دیدیم که نگارش نقش نمای کسره یا شوا را در پاپریک حذف کنیم.

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس دوم: ضمه معمولی <<و>> درلوریتین: o درلری چند ضمه متفاوت وجود دارد که در دروس آتی به آنان خواهیم پرداخت هرجا صدای این<<و>> ( ضمه معمولی مثل ضمه فارسی ) بیاید مثل کلمه <<خُدا>> ما در لری آن را با واو نگارش خواهیم کرد: خودا خوم: خودم توم:مزه کول: کوتاه پور: پُر ایپورسوم: می پرسم( با خط فارسی: ایپُرسُم) کو:کوه یم: کدام است کور:پسر هو:او مو:من هومکور: هم سن، رفیق چومٱت: چوب نیم سوز نکته: در کلمه <خودا > دربرخی از گویش ها یا شاخه های زبان لری مخصوصا در بختیاری و جنوبی، حرف <<د>> به شکل معجم تلفظ می شود که در دروس آتی به آن خواهیم پرداخت.

آموزش رسم الخط لری پاپریک (ڤانوم نهاڌن تورهؽل لوری پاپریک) درس اول: فتحه:ٱ در خط لری پاپریک، فتحه،کسره وضمه بر خلاف رسم الخط فارسی اعراب ندارند بلکه الفبای خاص خود را دارند زیرا تغییرات فتحه، کسره، و ضمه معانی بسیاری از کلمات لری را تغییر داده یا خوانش آنها را دشوار می سازد. دراین درس آموزش فتحه را خواهیم داشت در پاپریک فتحه را با علامت یا نشانگر <<ٱ>> نمایش می دهیم. مثل: بٱرد: سنگ⬅️ با رسم الخط فارسی: برد گٱن: بد،زشت⬅️گن بٱرف: برف⬅️ با خط فارسی: برف شٱن: پرتاب کرد⬅️ با خط فارسی: شن ٱر: اگر دٱم:دهان گٱم:دهان حیوانات چٱم:چشم در لکی غٱم:غصه،غم سٱر:سر رٱش:رنگ تیره بٱش: سهم،قسمت بٱشن:سهم،قسمت نکته: در پاپریک قدیمی ( نسخه ۰٫۱ پاپریک) که گوگل کیبورد آن را پشتیبانی می کند فتحه با نشانگر <<أ>> نمایش داده می شود، درنتیجه کسانی که از کیبورد گوگل استفاده می کنند فعلا مجبورند بجای <<ٱ>> از الف همزه داره <<أ>> برای نشان دادن فتحه استفاده کنند. درخط لوریتین فتحه را با نشانگر لاتین a نشان می دهیم. نکته تکمیلی در خط پاپریک( نسخه اولیه غیرکامپیوتری سال ۷۴) یک الف خاص متفاوت و زیباتر برای نشان دادن فتحه طراحی شده بود که خاص لری بود ولی در نسخه های کامپیوتری خط چون مجبوریم طبق الفباهای طراحی شده بین المللی عمل کنیم مجبور شدیم آن فتحه اولیه را کنار گذاشته و فتحه پایه الف دیگری را جایگزین آن کنیم. اگر هم آن فتحه را طراحی می کردیم ضمن دشوار بودن طراحی، مراحل ثبت بین المللی آن کاراکتر در نهادهای مرجع جهانی دشوار بود و علاوه بر آن در بسیاری از فونت های موجود قابل نمایش نبود از این رو مجبور شدیم از الف های دیگری استفاده کنیم که بین المللی و مصوب هستند. عملیات تهیه نسخه های کامپیوتری باید و نبایدها و محذورات فراوانی دارد.